Βραγγιανά.

Βαριά η πολιτισμική κληρονομιά σε τούτο το Αγραφιωτοχώρι. Εδώ βρίσκεται το Ελληνομουσείο Αγράφων (Γούβας Βραγγιανών) στην παλιά μονή της Αγίας Παρασκευής. Την μεγάλη σχολή, ίδρυσε ο Δάσκαλος του Γένους ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός το 1662. Πέθανε εδώ στις 5 Αυγούστου του 1682 και θάφτηκε στον νάρθηκα του ναού. Συνεχιστής του μεγάλου έργου του ο αντάξιος μαθητής του ο Βραγγιανίτης καλόγηρος Αναστάσιος ο Γόρδιος (1654-1729). Στο προαύλιο της μονής το "πουρί", το βήμα των μεγάλων Δασκάλων. Δίπλα η περίφημη πηγή Φοντάνα "Βυτίνα", που το νερό της ακόμη τρέχει για να ξεδιψάσει τους σημερινούς προσκυνητές.

Στα Βραγγιανά υπήρχαν πολλές εκκλησίες, όπως κι άλλο μοναστήρι στη θέση "Μοναστηριακές". Από αυτές, ελάχιστες απέμειναν από τις γεωλογικές και κυρίως τις καταστροφές που προξένησαν οι Τούρκοι Το χωριό ήταν τόσο πυκνοκατοικημένο που μπορούσε κάποιος να το διασχίσει από τις σκεπές των σπιτιών. Το έκαψαν όμως οι Τούρκοι το 1806, σε αντίποινα της σιωπής των κατοίκων για κατάδοση του Κλεφταρματωλού των Αγράφων Αντώνη Κατσαντώνη. Ο λαμπρότερος ναός, η "Παναγία - Παζάρι" όπως τον έλεγαν, αφιερωμένος στην Κοίμηση Της Θεοτόκου και Παζάρι, από τα μεγαλύτερα που γίνονταν τον δεκαπενταύγουστο στη περιοχή των Αγράφων. Τον έλεγαν και Μητροπολιτικό, έδρα ίσως μητροπολίτη, καταστράφηκε κι αυτός, όπως πρόβλεψε ο Πατροκοσμάς στην περιοδεία του εκεί. Απέμεινε ο πλάτανος της να θυμίζει τα λόγια του μεγάλου ιεραποστόλου: "Καϋμένε πλάτανε, μια ημέρα θα σταλίζουν πρόβατα στον ίσκιο σου". Αξιόλογες εκκλησίες που σώζονται σήμερα, εκτός της Γούβας των Βραγγιανών, είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, με αξιόλογες τοιχογραφίες του 1646 και φορητές εικόνες του 1615. Επίσης ο Άγιος Δημήτριος, χτισμένος ίσως και προγενέστερα του 17ου αιώνα.

Νότια του χωριού, απέναντι του ρέματος Βραγγιανίτη, η συνοικία Ζερβομαχαλάς ή Σπαθάδες. Η παράδοση μας λέει για τα περίφημα σιδηρουργία σπαθιών που υπήρχαν και λειτούργησαν εκεί κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Οικισμοί των Βραγγιανών είναι η Κουστέσα, το Βαλάρι με το Τσιμπράκ, ο Έλατος, η Καρυά και το Δέντρο.

 
 
 
 
Τουριστικός οδηγός για την Ευρυτανία και το Καρπενήσι. ©TECHNOVISION - ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ. Έδρα Καρπενήσι.