- <<...η κώμη της Χρύσου, απρόσιτος ως τόσαι άλλαι χώραι της Πίνδου, εί μη μόνον είς εξησκημένους πεζοπόρους...>>

-Οικισμοί της, το Παλιοχώρι και η Γούρδεση. Στο πίσω μέρος του ιερού της Αγίας Παρασκευής, στη μία απο τις πολλές εκκλησίες του χωριού, ανακάλυψαν πρόσφατα σωρό απο οστά, κατα πάσα πιθανότητα καλογέρων μονής. Αξιόλογοι επίσεις ναοί, της Παναγίας, με ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1732, και των Τριών Ταξιαρχών. Δυτικά του χωριού, οι πετρόκτιστες τοξοτές βρύσες, που χρονολογούνται από την εποχή του Μυστρά. (μία όμοια υπάρχει και στους Αγίους Ταξιάρχες της Δάφνης). Δίπλα τους ο νερόμυλος με τη νεροτροβιά και το ξυλογέφυρο. Δύο πέτρινες γέφυρες του 15ου αιώνα, κοντά στον Άγιο Σεραφείμ, λίγο πρίν την είσοδο στο χωριό και η τρίτη με δύο καμάρες, χαμηλά στις ''Νεράτες'' κοντά στη συμβολή του Γαβρινίτικου ρέματος και Μέγδοβα ''Ταυρωπού ή Καμπύλου'' ποταμού. Στη Χρύσω υπήρχε ο τάφος του Βεληγκέκα, που δυστυχώς δεν σώζεται, υπάρχουν μόνο κάποια απομεινάρια.

-Στις 4 Δεκεμβρίου του 1942, μια ομάδα ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. υπο την διοίκηση του Χρυσιώτη Βασίλη Πριόβολο (Καπετάν Ερμή) και Λουκά Καθούλη (Αριστείδη), χτυπά την εμπροστοφυλακή ιταλικής φάλαγγας που αλώνιζε την περιοχή. Η μάχη σφοδρή, με αποτέλεσμα την άτακτη φυγή των Ιταλών, οι οποίοι άφησαν (παράτησαν) στο τόπο της μάχης 6 νεκρούς, ανάμεσά τους ένας λοχαγός, καθώς και 20 τραυματίες. Για αντίποινα, οι κατακτητές εκτελούν δύο μέρες αργότερα, 7 αντιστασιακούς.